ดอกอะไรเอ่ยบานแล้วคว่ำหน้าลง
ดอกไม้ของกวักนางพญาใหญ่นี่เองค่ะ
ต้นดอกไม้สีขาวอีกต้นหนึ่งที่อยู่ในบ้านเรา
ถามแม่ก็ไม่ได้คำตอบว่าเป็นต้นอะไร รู้แต่ว่ามีคนให้มาอีกที
และมีความหมายเกี่ยวกับโชคลาภเงินทองและเมตตามหานิยม
เราลองค้นข้อมูลอยู่นานกว่าจะสรุปออกมาได้ว่าน่าจะเป็นกวักนางพญาใหญ่ซึ่งเป็นหนึ่งในตระกูลว่าน
โดยกวักที่มีลักษณะคล้ายกันมากๆ จะมีอยู่ 3 ชนิด คือ กวักพุทธเจ้าหลวง
กวักนางพญาใหญ่ และกวักนางพญามหาเศรษฐี
กวักทั้ง
3 ชนิดนี้ถ้าดูผิวเผินก็แทบจะแยกไม่ออกเลยค่ะ วิธีที่พอจะใช้สังเกตเพื่อแยกความแตกต่างของกวักทั้ง
3 ชนิดนี้ เราขออ้างอิงจากหนังสือชื่อสารพัดว่าน ตำราว่าน 108 และสมุนไพร
โดยคุณแสวง เพชรศิริ ซึ่งจะตัดมาเฉพาะลักษณะเด่นๆ
ของกวักแต่ละชนิดเพื่อให้เป็นจุดสังเกตนะคะ
กวักพุทธเจ้าหลวง
|
กวักนางพญาใหญ่
|
กวักนางพญามหาเศรษฐี
|
ลำต้นเป็นกาบ
ก้านยาวพ้นดิน ใบคล้ายใบจำปี แต่ใหญ่และยาวกว่า พื้นใบมีสีเขียวเข้มและอมเหลือง
ย่นเป็นจุดๆ คล้ายใบชะพลู ริมขอบของใบย่นบิด ปลายใบคุ้มเหมือนปากนก
หัวเหมือนหอมหัวใหญ่ เวลามีดอกก้านดอกของช่อดอกจะสูงยาวพ้นลำต้นมาก
|
หัวเหมือนหัวหอมใหญ่
สีขาว ก้านใบแตกขึ้นมาตรงกลางหัว มีความยาวถึง 17-19 นิ้ว ใบใหญ่ยาว
สีเขียวจัดมาก หน้าใบมันเงาสวยงามมาก ใบที่งามเต็มที่กว้างประมาณ 5-6 นิ้ว ก้านเขียวจัด
ดูเป็นมัน ปลายแหลม จนก้านสูงพ้นเรือนต้นแล้ว ดอกจะเริ่มแตกบานทีละ 2-3
ดอก
ข้อสังเกตว่าจะเป็นนางพญาใหญ่หรือไม่
ให้เอาปลายใบและโคนก้านมาหักทบกัน ความยาวของก้านใบและใบจะมีส่วนเท่ากันพอดี
|
ลักษณะทั่วไปของว่านนี้
ไม่ว่าจะเป็นต้น หัว ดอก แทบทุกอย่างเหมือนนางพญาใหญ่
ต้องพิถีพิถันสังเกตกันหน่อย คือว่านนางพญามหาเศรษฐีนี้
มีขนาดต้นและช่วงเล็กกว่า สั้นกว่านางพญาใหญ่ นอกนั้นเหมือนกันหมด
|
ถึงจะได้ความรู้จากตำราแล้ว
แต่พอเอาเข้าจริงๆ ก็ดูยากอยู่ดีค่ะ บอกตามตรงว่าเราก็ไม่ได้มั่นใจ 100% ว่าต้นที่เรามีคือกวักนางพญาใหญ่
อาศัยจับข้อสังเกตว่ามีส่วนที่ไม่ตรงกับลักษณะของกวักอีก 2 ชนิด รวมทั้งเก็บข้อมูลจากกระทู้ที่ผู้มีความรู้และประสบการณ์เคยเห็นต้นจริงๆ
ของกวักทั้ง 3 ชนิดมาแบ่งปันความรู้ให้ ท่านใดสนใจตามไปอ่านดูได้จากลิงค์ข้างล่างนี้เลยนะคะ
มีอธิบายพร้อมรูปตัวอย่างไว้ให้ดูดีทีเดียวค่ะ
>> ว่านมหาโชค
>> ว่านอะไร
กวักนางพญาใหญ่เป็นพืชล้มลุกที่มีลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดิน
มีใบสีเขียวเข้มเป็นเงา ดอกเป็นสีขาว เวลาบานจะคว่ำหน้าลงค่ะ
ที่บ้านเราปลูกในกระถาง มีอยู่กระถางเดียว
ตอนที่ออกดอกในช่วงหน้าหนาวประมาณเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธ์ก็จะออกดอกถี่ๆ
ตามกันมาหลายๆ ช่อเลย แต่พอหน้าร้อนก็ไม่เห็นมีดอกแล้วค่ะ
ความเชื่อเกี่ยวกับกวักนางพญาใหญ่นั้น
มีบันทึกที่สืบต่อกันมาว่าถ้าปลูกไว้ที่หน้าบ้านจะช่วยให้มีโชคลาภ
มีเงินทองไหลมาเทมา ถ้าค้าขายก็จะขายดิบขายดี รวมทั้งยังช่วยให้ผู้ปลูกมีอำนาจ
เกียรติยศ มีสง่าราศี ตามชื่อนางพญาใหญ่ด้วยนะคะ
อนุกรมวิธานของกวักนางพญาใหญ่
ชื่อวิทยาศาสตร์
(Scientific name):
|
Eucharis X grandifloraPlanch & Linden
|
ชื่อพ้อง (Synonym):
|
Microdontocharis Baill.
|
ชื่อสามัญ (Common name):
|
กวักนางพญาใหญ่ (Amazon Lily)
|
วงศ์ (Family):
|
Amaryllidaceae
|
ชื่ออื่นๆ (Other name):
|
ว่านนางพญาใหญ่ ว่านกวักนกกระยาง
|
ถิ่นกำเนิด
(Origin):
|
ทวีปอเมริกาใต้แถบประเทศโคลอมเบีย เปรู และเอกวาดอร์
|
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของกวักนางพญาใหญ่
กวักนางพญาใหญ่เป็นพืชล้มลุก
มีต้นเป็นพุ่มสูงประมาณ 30 – 50 เซนติเมตร มีส่วนของลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดินมีสีขาวเหมือนหอมหัวใหญ่
ดอกมีสีขาว ใบสีเขียวจัดเป็นมันเงา
ดอกดอกของกวักนางพญาใหญ่มีสีขาว
เป็นรูปทรงกรวยมี 6 กลีบ ออกดอกเป็นช่อๆ ละ 8-9 ดอก เกสรดอกยาวและมีตุ่มที่ปลายเกสรเป็นสีเหลือง
ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ก้านดอกจะสูงพ้นขึ้นมาจากต้นและใบทำให้ดูโดดเด่น
และเวลาดอกบานจะคว่ำหน้าลง โดยในแต่ละช่อจะค่อยๆ ทยอยบานทีละ 2-3 ดอก
ใบใบของกวักนางพญาใหญ่เป็นใบเดี่ยวรูปทรงรีมีสีเขียวเข้มเป็นมันวาว
แผ่นใบจะบิดเล็กน้อย ปลายใบแหลม ก้านใบแตกขึ้นมาจากตรงกลางหัว
ลักษณะที่สำคัญของใบกวักนางพญาใหญ่คือเมื่อนำส่วนปลายใบและโคนก้านใบมาพับทบกัน
จะแบ่งครึ่งส่วนของใบและก้านได้พอดี
ลำต้นกวักนางพญาใหญ่มีลำต้นลักษณะเป็นกาบก้านใบ
มีหัวอยู่ใต้ดินเป็นสีขาวเหมือนหัวหอมใหญ่
การขยายพันธุ์กวักนางพญาใหญ่
ทำได้โดยการแยกหน่อจากต้นเดิม
การปลูกและการดูแลรักษา
การปลูกกวักนางพญาใหญ่จะต้องคำนึงถึงการระบายน้ำและอากาศเป็นหลัก
เพราะถ้าน้ำมากเกินไปหรือดินระบายน้ำได้ไม่ดี จะทำให้หัวเน่าได้
การเตรียมกระถางปลูกให้รองก้นกระถางด้วยอิฐมอญทุบแบบหยาบๆ แล้วจึงใส่ดินปลูก
จากนั้นนำหัวที่เตรียมไว้ลงปลูกโดยจะต้องให้หัวโผล่พ้นดินขึ้นมาครึ่งหนึ่ง
และอย่ากดดินให้แน่นจนเกินไป เสร็จเรียบร้อยแล้วจึงรดน้ำตามพอให้เปียกจนทั่วแต่อย่าให้แฉะ
การดูแลรักษา
แสง
กวักนางพญาใหญ่ชอบแดดปานกลาง
ซึ่งอาจจะปลูกไว้ในที่แดดรำไรหรือโดนแสงแดดเพียงครึ่งวัน
น้ำ
การรดน้ำให้รดแต่พอดี ไม่ให้เปียกแฉะมากเกินไปเพราะจะทำให้หัวเน่าได้
ดิน
ควรจะเป็นดินที่ระบายน้ำได้ดี โดยอาจจะใช้ดินร่วนหรือดินร่วนปนทรายก็ได้