ดอกอะไรเอ่ยบานแล้วคว่ำหน้าลง

ดอกไม้ของกวักนางพญาใหญ่นี่เองค่ะ

ต้นดอกไม้สีขาวอีกต้นหนึ่งที่อยู่ในบ้านเรา ถามแม่ก็ไม่ได้คำตอบว่าเป็นต้นอะไร รู้แต่ว่ามีคนให้มาอีกที และมีความหมายเกี่ยวกับโชคลาภเงินทองและเมตตามหานิยม เราลองค้นข้อมูลอยู่นานกว่าจะสรุปออกมาได้ว่าน่าจะเป็นกวักนางพญาใหญ่ซึ่งเป็นหนึ่งในตระกูลว่าน โดยกวักที่มีลักษณะคล้ายกันมากๆ จะมีอยู่ 3 ชนิด คือ กวักพุทธเจ้าหลวง กวักนางพญาใหญ่ และกวักนางพญามหาเศรษฐี

กวักทั้ง 3 ชนิดนี้ถ้าดูผิวเผินก็แทบจะแยกไม่ออกเลยค่ะ วิธีที่พอจะใช้สังเกตเพื่อแยกความแตกต่างของกวักทั้ง 3 ชนิดนี้ เราขออ้างอิงจากหนังสือชื่อสารพัดว่าน ตำราว่าน 108 และสมุนไพร โดยคุณแสวง เพชรศิริ ซึ่งจะตัดมาเฉพาะลักษณะเด่นๆ ของกวักแต่ละชนิดเพื่อให้เป็นจุดสังเกตนะคะ

ถึงจะได้ความรู้จากตำราแล้ว แต่พอเอาเข้าจริงๆ ก็ดูยากอยู่ดีค่ะ บอกตามตรงว่าเราก็ไม่ได้มั่นใจ 100% ว่าต้นที่เรามีคือกวักนางพญาใหญ่ อาศัยจับข้อสังเกตว่ามีส่วนที่ไม่ตรงกับลักษณะของกวักอีก 2 ชนิด รวมทั้งเก็บข้อมูลจากกระทู้ที่ผู้มีความรู้และประสบการณ์เคยเห็นต้นจริงๆ ของกวักทั้ง 3 ชนิดมาแบ่งปันความรู้ให้ ท่านใดสนใจตามไปอ่านดูได้จากลิงค์ข้างล่างนี้เลยนะคะ มีอธิบายพร้อมรูปตัวอย่างไว้ให้ดูดีทีเดียวค่ะ

>> ว่านมหาโชค

>> เอารูปกวักนางพญาใหญ่มาฝากครับป๋ม

>> ดอกไม้ ขาวและหอม ค่ะ

>> ว่านอะไร

>> ว่านกวักพุทธเจ้าหลวง

กวักนางพญาใหญ่เป็นพืชล้มลุกที่มีลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดิน มีใบสีเขียวเข้มเป็นเงา ดอกเป็นสีขาว เวลาบานจะคว่ำหน้าลงค่ะ ที่บ้านเราปลูกในกระถาง มีอยู่กระถางเดียว ตอนที่ออกดอกในช่วงหน้าหนาวประมาณเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธ์ก็จะออกดอกถี่ๆ ตามกันมาหลายๆ ช่อเลย แต่พอหน้าร้อนก็ไม่เห็นมีดอกแล้วค่ะ

ความเชื่อเกี่ยวกับกวักนางพญาใหญ่นั้น มีบันทึกที่สืบต่อกันมาว่าถ้าปลูกไว้ที่หน้าบ้านจะช่วยให้มีโชคลาภ มีเงินทองไหลมาเทมา ถ้าค้าขายก็จะขายดิบขายดี รวมทั้งยังช่วยให้ผู้ปลูกมีอำนาจ เกียรติยศ มีสง่าราศี ตามชื่อนางพญาใหญ่ด้วยนะคะ

อนุกรมวิธานของกวักนางพญาใหญ่

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของกวักนางพญาใหญ่

กวักนางพญาใหญ่เป็นพืชล้มลุก มีต้นเป็นพุ่มสูงประมาณ 30 – 50 เซนติเมตร มีส่วนของลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดินมีสีขาวเหมือนหอมหัวใหญ่ ดอกมีสีขาว ใบสีเขียวจัดเป็นมันเงา 

ดอกดอกของกวักนางพญาใหญ่มีสีขาว เป็นรูปทรงกรวยมี 6 กลีบ ออกดอกเป็นช่อๆ ละ 8-9 ดอก เกสรดอกยาวและมีตุ่มที่ปลายเกสรเป็นสีเหลือง ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ก้านดอกจะสูงพ้นขึ้นมาจากต้นและใบทำให้ดูโดดเด่น และเวลาดอกบานจะคว่ำหน้าลง โดยในแต่ละช่อจะค่อยๆ ทยอยบานทีละ 2-3 ดอก

ใบใบของกวักนางพญาใหญ่เป็นใบเดี่ยวรูปทรงรีมีสีเขียวเข้มเป็นมันวาว แผ่นใบจะบิดเล็กน้อย ปลายใบแหลม ก้านใบแตกขึ้นมาจากตรงกลางหัว ลักษณะที่สำคัญของใบกวักนางพญาใหญ่คือเมื่อนำส่วนปลายใบและโคนก้านใบมาพับทบกัน จะแบ่งครึ่งส่วนของใบและก้านได้พอดี

ลำต้นกวักนางพญาใหญ่มีลำต้นลักษณะเป็นกาบก้านใบ มีหัวอยู่ใต้ดินเป็นสีขาวเหมือนหัวหอมใหญ่

การขยายพันธุ์กวักนางพญาใหญ่ ทำได้โดยการแยกหน่อจากต้นเดิม

การปลูกและการดูแลรักษา

การปลูกกวักนางพญาใหญ่จะต้องคำนึงถึงการระบายน้ำและอากาศเป็นหลัก เพราะถ้าน้ำมากเกินไปหรือดินระบายน้ำได้ไม่ดี จะทำให้หัวเน่าได้ การเตรียมกระถางปลูกให้รองก้นกระถางด้วยอิฐมอญทุบแบบหยาบๆ แล้วจึงใส่ดินปลูก จากนั้นนำหัวที่เตรียมไว้ลงปลูกโดยจะต้องให้หัวโผล่พ้นดินขึ้นมาครึ่งหนึ่ง และอย่ากดดินให้แน่นจนเกินไป เสร็จเรียบร้อยแล้วจึงรดน้ำตามพอให้เปียกจนทั่วแต่อย่าให้แฉะ

การดูแลรักษา

แสง กวักนางพญาใหญ่ชอบแดดปานกลาง ซึ่งอาจจะปลูกไว้ในที่แดดรำไรหรือโดนแสงแดดเพียงครึ่งวัน

น้ำ การรดน้ำให้รดแต่พอดี ไม่ให้เปียกแฉะมากเกินไปเพราะจะทำให้หัวเน่าได้

ดิน ควรจะเป็นดินที่ระบายน้ำได้ดี โดยอาจจะใช้ดินร่วนหรือดินร่วนปนทรายก็ได้